ارتودنسی رابیشتر بشناسیم
ارتودنسی بە‌طور کلی بە معنای ردیف‌بودن و منظم قرارگرفتن دندان‌ها در دهان است. البته این نظم شامل حال فک‌ها نیز می‌شود بە این معنی که گاهی ممکن است فک بالا یا پایین در جایگاه مناسب خود قرار نگرفته باشند و بە‌اصطلاح جلوتر یا عقب‌تر از جایگاه اصلی خود باشند و حالتی نامتقارن داشته باشند. بە‌این‌ترتیب این عدم‌تقارن یا بی‌انضباطی در قرارگرفتن دندان‌ها سبب می‌شود تا فرد رضایت کافی را از ظاهرش نداشته باشد. علاوه‌براین مسئله که می‌تواند زیبایی فرد را تحت‌تاثیر قرار دهد، نامنظم بودن دندان‌ها و نامتقارن بودن فک‌ها می‌تواند مشکلاتی در جویدن، بلعیدن موادغذایی و حتی صحبت‌کردن فرد بە‌وجود آورد. در این حالت درمانگر با کمک ارتودنس بە اصلاح رابطه فک‌ها و رابطه دندان‌ها کمک می‌کند و درعین حال بە اصلاح الگوی بلع، نحوه صحبت‌کردن، تلفظ کلمات، اصلاح تنفس دهانی و درمان خروپف بیمار نیز می‌پردازد، بنابراین ما از ارتودنسی برائ درمان‌های دندانی، فکی، عضلانی و عادتی استفاده می‌کنیم.
این شیوه برائ کدام گروه سنی مناسب است؟
درحال حاضر ارتودنسی برائ تمام گروه‌های سنی قابل اجراست. بە این معنی که اشخاص در سنین مختلف با داشتن هر یک از مشکلات دندانی، فکی، عضلانی یا عادتی می‌توانند با مراجعه بە متخصص ماهر برائ درمان مشکل‌شان اقدام کنند. اما باید بە این نکته توجه کرد که بعضی از مشکلاتی که مربوط بە فک‌ها می‌شود، باید در سنین کمتر و پیش از بلوغ استخوانی یعنی در سنین ۹ تا ۱۱ سالگی انجام شود. دربارهٔ مشکلات دندانی نیز بهترین سن برائ آغاز درمان، ۱۱ سالگی بە بعد است و در مورد مشکلات عادتی مثل مکیدن انگشتان یا جویدن ناخن‌ها که بە تغییر شکل و فرم دهان و دندان منجر می‌شود، باید از سن کمتر یعنی از ۶ تا ۸ سالگی آغاز کرد. با وجود این نباید از درمان این اختلال‌ها در سنین بالاتر مایوس شد. زیرا امروز با پیشرفت‌هایی که این علم کرده است حتی اشخاص ۶۰ ساله هم می‌توانند از آن برائ درمان استفاده کنند با این تفاوت که درصد بهبود در سنین بالا کمی کاهش می‌یابد.
شایع‌ترین سبب تغییر فرم دندان‌ها و فک چیست؟
عوامل ژنتیک عادات، پوسیدگی و از دست‌دادن دندان‌های شیری زودتر ازموعد، عدم‌هماهنگی سایز دندان‌ها با سایزفک، ضربه، کمبودفضا، رویش دندان‌های عقل، بیماری‌های لثه، بعضی از بیماری‌های بافت نرم و استخوان، تنفس دهانی ناشی از کیپ‌بودن بینی، رژیم‌های غذایی است که در کنار آنها عادات غلط در حیطه دهان مانند عادت مکیدن انگشت، جویدن ناخن یا مداد از جمله شایع‌ترین عوامل است. در این حالت فرد بە‌طور ناخودآگاه دندان‌های پایینی را با انگشت شست خود بە سمت عقب و دندان‌های بالایی را بە سمت جلو هل می‌دهد. این روند درصورتی که تا سن ۴ سالگی ادامه داشته باشد، عادی است اما تداوم آن سبب تغییر شکل و فرم قوس دندان‌ها می‌شود و اگر تا پایان۷-۶ سالگی تداوم پیدا کند بە مرور سبب تغییر شکل استخوان فک نیز می‌شود. در این حالت فرد بە اختلال open bite مبتلا می‌شود بە این معنی که فک‌ها در قسمت جلو بە‌هم نمی‌رسند و بە موقع بلع غذا زبان و گاهی آب دهان بچه خارج می‌آید و این اختلال درصورتی که بە موقع درمان نشود در بزرگسالی نیز با او باقی می‌ماند. علاوه‌بر جویدن انگشت، ناخن و مداد، شکستن بیش از حد تخمه نیز می‌تواند مشکلات مشابهی برائ اشخاص بە‌وجود آورد.
ژنتیک در بروز اختلال‌های دندانی و فکی چقدر نقش دارد؟
البته فرم صورت و فک اشخاص هر جامعه‌ای از ژنتیک آن منطقه تبعیت می‌کند. بە‌عنوان مثال در کشور ما جلو بودن فک بالا و بینی در میان مردم بسیار شایع است. در حقیقت تعداد اشخاصی که فک بالای آنها جلوتر است در مقایسه با اشخاصی که فک پایین آنها جلوتر است بسیار بسیارتر است. برائ درمان این اختلال‌ها بهتر است از سنین کودکی اقدام کرد. برائ درمان جلوبودن فک بالا از ۱۰سالگی و برائ درمان جلوبودن فک پایین از ۸ سالگی باید اقدام کرد تا بە نتیجه مطلوب رسید.
نامنظم بودن دندان‌ها چه عوارضی همراه دارد؟
بیشتر اشخاصی که بە من مراجعه می‌کنند از نامنظم بودن دندان‌هایشان شکایت دارند. نامنظم بودن دندان‌ها سبب می‌شود تا فرد نتواند بە‌خوبی غذا را بجود و این مسئله سبب می‌شود تا قطعات بزرگ غذا را ببلعد و بە‌این‌ترتیب فشار بسیاری را بە دستگاه گوارش وارد کند. علاوه‌براین نامنظم بودن دندان‌ها سبب بروز مشکلاتی در لثه فرد شده و ممکن است خونریزی نیز بە همراه داشته باشد. حتی بوی بدن دهان نیز یکی دیگر از عوارض نامنظم بودن دندان‌هاست. در کنار این مسئله فرد لبخند زیبایی نخواهد داشت و این مسئله ممکن است عادت‌هایی مانند منقبض‌کردن لب یا پوشاندن دهان با کمک دست را همراه داشته باشد. زیرا فرد نسبت بە فرم دندان‌هایش احساس خوبی ندارد و بە‌این‌ترتیب اعتماد بە نفسش را نیز بە مرور از دست می‌دهد.
طول درمان در این شیوه بستگی بە‌شدت ناهنجاری‌های دندان یا فک‌ها دارد. در مواردی که آغاز درمان در سن مناسب صورت بگیرد، ممکن است ۱۲ ماه بە طول بینجامد و این مسئله سبب می‌شود تا فرد نیاز بە درمان در سنین بالاتر نداشته باشد. زیرا در سنین بالاتر طول درمان از ۶ ماه و بیشتر افزایش می‌یابد اما بە‌طور کلی و در حالت طبیعی و در سن مناسب، بیشتر اشخاصی که مشکلاتی دندانی دارند، می‌توانند در فاصله زمانی ۱۲ تا ۱۸ ماه نتیجه درمانی خوبی بگیرند اما طول درمان در شرایطی که فرد در سن مناسب قرار ندارد بین ۱۸ تا ۲۴ ماه بە طول می‌انجامد. فراموش نکنید که در مشکلات استخوانی بە‌دلیل پیچیدگی‌هایی که دارد طول درمان بین ۶ تا ۱۲ ماه بە‌مدت زمان ذکر شده اضافه می‌شود.
دستگاه‌های ارتودنسی بە ۲ صورت متحرک و ثابت وجود دارد، از نظر شما کدامیک از این دستگاه‌ها می‌تواند اصلاح ناهنجاری‌ها را دقیق‌تر و در زمان کمتری انجام دهد؟
هر یک از این دستگاه‌ها برائ شرایطی خاص درنظر گرفته شده است. همان‌طور که از عنوان دستگاه‌های متحرک بر می‌آید، بیمار می‌تواند خودش این دستگاه را از دهانش خارج کند اما در مورد دستگاه‌های ثابت این امکان وجود ندارد و این دستگاه تنها توسط متخصص از دهان خارج می‌شود.
نکته مهم این است که دستگاه‌های متحرک دامنه درمانی بسیار کوچکی دارد و معمولا برائ کودکان استفاده می‌شود.
در این حالت اگر کودک همکاری لازم را نداشته باشد و دستگاه را دور از چشم والدین از دهانش خارج کند، روند درمان با شکست روبه‌رو می‌شود. از این‌رو امروزه درمانگران و متخصصان ارتودنسی از دستگاه‌های متحرک بە‌عنوان درمان کمکی و غالبا از آن برائ پیشگیری استفاده می‌کنند و بە کاربردن آن را بە‌خصوص برائ بزرگسالان غیرمنطقی می‌دانند، بنابراین معتقدم استفاده از دستگاه‌های متحرک که امروزه در جامعه ما بسیار دیده می‌شود نشان‌دهنده ناآشنایی بعضی از درمانگران با دستگاه‌های ثابت و فواید درمانی آنهاست.
بعضی از مردم از ارتودنسی می‌ترسند، آیا این شیوه دردناک است؟
شکل نازیبای دستگاه‌های ارتودنسی، ترس از کشیدن دندان یا بروز درد احتمالی از جمله مواردی است که سبب می‌شود، مردم نسبت بە ارتودنسی احساس ترس داشته باشند. ترسی که کاملا بی‌مورد است و تنها سبب می‌شود تا آنها درمان و اصلاح ناهنجاری‌های دندانی و فکی خود را بە تاخیر بیندازند. درحالی‌که امروزه با توجه بە پیشرفت تکنولوژی و وجود سیستم‌های مدرن در مراکز و کلینیک‌های ارتودنسی، درمانگر در سریع‌ترین زمان ممکن و بدون درد می‌تواند بە درمان ناهنجاری‌های بیمارش کمک کند. در مورد ترس بیماران از کشیدن دندان نیز باید بە این موضوع اشاره کنم که سیستم‌های تازه درمانی در روش ارتودنسی احتمال کشیدن دندان برائ درمان اختلالات و ناهنجاری‌ها را بە حداقل ممکن رسانده است بنابراین باید بە مردم بگویم آنها درصورتی که بە متخصص و درمانگر متبحر و ماهر مراجعه کنند، نباید بە هیچ وجه نگرانی نسبت بە این موضوع داشته باشند. در مورد ظاهر دستگاه‌های ارتودنسی نیز باید بگویم، امروزه دستگاهی بە بازار آمده که کاملا بی‌رنگ است و هنگام نصب روی دندان دیده نمی‌شود یا سیستمی مانند سیستم «لینگوال» وجود دارد که بە کمک آن می‌توان اصلاح ناهنجاری‌ها را از پشت دندان انجام داد. بە این ترتیب، اشخاص نباید نگران ظاهرشان باشند و باید بدانند در متدهای تازه و مدرن ارتودنسی جایی برائ این نگرانی‌ها وجود ندارد.
بعد ازانجام ارتودنسی آیا رژیم غذایی خاصی بە بیماران پیشنهاد می‌شود؟
بعد از ارتودنسی بە بیماران پیشنهاد می‌کنیم در برنامه غذایی روزانه خود از غذاهای نرم استفاده کنند و تا حد امکان از مصرف غذاهایی که سخت می باشند و نیاز بە جویدن بسیار دارند اجتناب کنند. این کار بە‌منظور پیشگیری از آسیب دیدن دستگاه ارتودنسی در دهان و اجرای دقیق روند درمانی باید رعایت شود. در کنار آن رعایت بهداشت دهان و دندان نیز از مهم‌ترین نکاتی است که اشخاصی که دستگاه ارتودنسی در دهان دارند باید بیشتر از قبل آن را رعایت کنند.
مناسب‌ترین سن برائ تشخیص ناهنجاری‌های دهان و فک چه سنی است؟
بهتر است والدین بە این نکته توجه کنند اگر کودکشان مشکل ظاهری ندارد برائ بررسی فرم و شکل دندان‌ها او را در ۸ سالگی نزد متخصص ارتودنسی ببرند و درصورتی که کودکشان مشکل ظاهری و بارز در دندان‌ها و فک او را در ۶ سالگی نزد درمانگر و متخصص ببرند تا برائ درمان و اصلاح ناهنجاری‌ها از همان سن اقدام شود. پدر و مادرها بعد از رویش نسبتا کج دندان‌های دائمی فرزندشان دچار نگرانی می‌شوند که معمولا این نگرانی‌ها بی‌مورد است، زیرا با روند رشد کودک، دندان‌ها با فشار زبان و لب بە جایگاه و فضای مناسب خود هدایت می‌شوند. اما برائ تشخیص دقیق‌تر بە والدین پیشنهاد می‌کنم برائ بررسی نرمال بودن یا غیرنرمال بودن چینش دندان‌های فرزندشان دست کم یک بار در ۸سالگی او را نزد متخصص ارتودنسی ببرند تا از عدم‌وجود هرگونه اختلال یا ناهنجاری دندانی، فکی، عضلانی یا عادتی مطمئن شوند.
آیا ارتودنسی برائ اشخاصی که لثه‌های بلند دارند و هنگام خندیدن علاوه بر دندان‌ها، لثه‌های آنها نیز نمایان می‌شود، درمانی دارد؟
به این نوع از لبخندها «gummy smile» می‌گویند. در ایران اشخاص بسیاری می باشند که از این مسئله نارضایتی دارند. برائ درمان این نوع از ناهنجاری‌ها، شیوه‌های مختلفی وجود دارد که از میان آنها می‌توان بە لیزر لثه، استفاده از دستگاه‌های ارتودنسی یا تزریق بوتاکس روی لب بالایی اشاره کرد. گاهی با یکی از این روش‌ها مشکل بیمار برطرف می‌شود و گاهی لازم است هر ۳ شیوه برائ او اجرا شود. در این حالت نیز بیمار می‌تواند در مدت زمان کوتاهی با این ناهنجاری خداحافظی کند و لبخندی زیبا داشته باشد.
Tags: ارتودنسی متخصص ارتودنسی عوارض ارتودنسی زمان ارتودنسی
